قرص مدافنیل | مجله بیش فعالی ایران | بررسی اجمالی دارو
>
قرص مدافنیل
قرص مدافنیل، دارویی است که بیشتر برای مقابله با اختلالات خواب مانند نارکولپسی، اختلال خواب شیفت کاری و آپنه انسدادی خواب مورد استفاده قرار می گیرد. این دارو به عنوان یک محرک سیستم عصبی مرکزی عمل می کند و باعث بیداری و کاهش خستگی در طول روز می شود. این دارو احتمالاً با افزایش سطح انتقال دهنده های عصبی خاص در مغز مانند دوپامین و هیستامین عمل می کند.
مکانسیم اثر
مکانیسم دقیق عملکرد قرص مدافنیل هنوز به طور کامل مشخص نشده است. با این حال، فرض میشود که این دارو با افزایش سطح دوپامین در مغز، به خصوص در قشر جلوی مغز و گانگلیونهای بازال، عمل میکند. دوپامین در تنظیم بیداری، توجه و عملکرد شناختی نقش مهمی دارد. علاوه بر این، Modafenil با آزاد کردن هیستامین، یک انتقال دهنده دیگر که برانگیختگی و بیداری را افزایش میدهد، عمل میکند. این اثر با تأثیر بر هیپوتالاموس، قسمتی از مغز که چرخه خواب و بیداری را کنترل میکند، ایجاد میشود. همچنین، این قرص ممکن است بر سیستم اورکسین، که در تنظیم فرایندهای خواب و بیداری نقش دارد، تأثیر گذار باشد. نورونهای سازنده اورکسین در هیپوتالاموس تحت تأثیر مودافینیل فعال میشوند. علاوه بر این، شواهدی نشان میدهد که قرص مدافنیل میتواند سطح انتقال دهنده های نوراپی نفرین و سروتونین را افزایش دهد.
قرص مدافنیل برای بیش فعالی
تحقیقات نشان میدهد که قرص مدافنیل در بهبود تواناییهای شناختی مثل تمرکز، توجه و عملکرد اجرایی در افرادی که به اختلال کمبود توجه و بیشفعالی مبتلا هستند، موثر است. این دارو به طور مشابه در بهبود بیداری و تمرکز افرادی که درگیر اختلالات خواب هستند نیز کمک میکند. با این حال، شواهد قاطع در مورد اثربخشی این دارو در درمان علائم اصلی اختلال کمبود توجه و بیشفعالی مانند بیشفعالی (هایپراکتیویتی)، تکانشگری و عدم تمرکز نسبت به داروهای محرک مانند ریتالین یا کپسول بیش فعالی ویاس که درمانهای استاندارد خط اول برای اختلال کمبود توجه و بیشفعالی هستند، کمتر است. این دارو در برخی موارد به عنوان یک درمان جایگزین یا تکمیلی برای اختلال کمبود توجه و بیشفعالی، به ویژه در بیمارانی که به داروهای سنتی این اختلال واکنش مناسبی نشان نمیدهند یا نمیتوانند آنها را تحمل کنند، مورد استفاده قرار میگیرد.
قرص مدافنیل می تواند باعث بروز عوارض جانبی متنوعی شود. سردرد یک پدیده متداول است، به خصوص در روزهای اولیه مصرف دارو. قابلیت این دارو در حفظ بیداری ممکن است خواب را مختل کند، مخصوصا اگر بسیار نزدیک به زمان خواب مصرف شود. این قرص ممکن است باعث افزایش احساس نگرانی یا عصبانیت در برخی از بیماران شود. مشکلات گوارشی مانند تهوع، درد معده و خشکی دهان نیز توسط برخی از کاربران گزارش شده است. سرگیجه یا سبکی سر و همچنین کاهش اشتها نیز ممکن است رخ دهد. در موارد نادر، دارو ممکن است باعث بروز بثورات پوستی یا کهیر و افزایش کمی در فشار خون و ضربان قلب در برخی از بیماران شود.
تاریخچه قرص مدافنیل
در توسعه و استفاده از قرص مدافنیل، سابقه ای طولانی در زمینه های نظامی و هوانوردی وجود دارد. در ابتدا، این دارو با توجه به کاربردهای بالقوه نظامی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. این دارو به عنوان یک راه برای افزایش بیداری، هوشیاری و عملکرد پایدار در سربازان و خلبانان در شرایط جنگی سخت در نظر گرفته شد. در دهه 1990، ارتش ایالات متحده به تحقیق در مورد استفاده از این قرص به عنوان یک ابزار مدیریت خستگی پرداخت. این تحقیقات به شناسایی چالش هایی که پرسنل، به خصوص خلبانان، در طول ماموریت های طولانی مدت یا دوره های بی خوابی با آنها روبرو بودند، از جمله حفظ سطح بالایی از شناخت و هوشیاری، انجام شد. این مسئله یکی از مهمترین موضوعاتی بود که در این تحقیقات مورد بررسی قرار گرفت. این موضوع منجر به انجام آزمایشات بالینی توسط نیروی هوایی ایالات متحده در اواخر دهه 1990 برای ارزیابی اثربخشی مودافینیل در کمک به خلبانان برای حفظ عملکرد بی نقص حتی در زمانی که با استرس های فیزیولوژیکی و روانی ناشی از عملیات پروازی طولانی مواجه می شوند شد.